მედიაჰოლდინგ „რეპორტიორის" და ქვემო ქართლის ტელე-რადიოკომპანიის ერთობლივი პროექტის - „რეპორტიორის თვალით..." სტუმარია ქართულ-ამერიკული უნივერსიტეტის პროფესორი, პოლიტოლოგი სოსო ცინცაძე.
- ბატონო სოსო, სამართლიანობის აღდგენის მოთხოვნა ჩვენს ქვეყანაში მუდმივად დგას გადაუწყვეტ პრობლემად. როგორ ფიქრობთ, რატომ ვერ ხდება ამ პრობლემის გადაჭრა და აქვე გკითხავთ - ჩვენი ქვეყნის ისტორიიდან რომელ პერიოდს გამოყოფთ, როცა სამართლიანობის საკითხი ასე თუ ისე ნაკლებად პრობლემური იყო ჩვენს ქვეყანაში?
- თვითონ საკითხს სვამდნენ ყოველთვის მცდარ კონტექსტში. რას ნიშნავს სამართლიანობის აღდგენა? - ეს არის კაცობრიობის ისტორია, ძველი რომიდან მოყოლებული დღემდე, კაცობრიობის იდეალი არის აბსტრაქტული სამართლიანობის აღდგენა, მაგრამ ვინაიდან ეს პრობლემა 40 საუკუნეა გადაუჭრელია, ნებისმიერი მთავრობა, რომელიც ამ საკითხს სვამს, უნდა მიხვდეს, რომ ქარის წისქვილებს ებრძვის. ჩემი აზრით, გაცილებით სწორი იქნებოდა, ასე დაესვათ საკითხი - მართლმსაჯულების აღდგენა.
სასამართლო, იმ სახით, როგორიც არსებობს ევროპასა და ამერიკაში, საქართველოში არ არსებობს და არ არსებობდა არასდროს. ფეოდალიზმის დროს საერთოდ, რომელ სასამართლოზე შეიძლებოდა საუბარი, ერეკლემ დაიჭირა თავისი ოპოზიციონერები და ძარღვები გადაუჭრა ფეხებზე. ყველა მეფე ასე იქცეოდა, კომუნისტების დროსაც ასე იყო, ასე ხდებოდა წინა ხელისუფლების დროსაც. პირდაპირ გეტყვით - სამართლიანობა ქვეყანაში არასოდეს აღდგება!
მთავარია, დამნაშავე იჯდეს ციხეში, თორემ თუ სამართლიანობის აღდგენას გავყვებით, კითხვას დავსვამ - ყველაზე დიდი უსამართლობა რა არის ქვეყანაში? - ყველაზე დიდი უსამართლობაა, რომ არსებობენ ძალიან ღარიბები და ძალიან მდიდრები. ასევე, ერთ-ერთი ძალიან დიდი უსამართლობაა, როცა ინტელექტუალი და განათლებული ადამიანი უმუშევარია, ხოლო ვიღაცის შვილი, ძმისშვილი, საყვარელი და ა.შ. საჯარო სამსახურში მუშაობს მაღალხელფასიან თანამდებობაზე. მაგრამ ამას ვერ ებრძვი. როგორ ებრძვი ნეპოტიზმს? ამ საკითხში ისეთი პარტიაც კი სცოდავს, რომელიც მთელი ათწლეულების მანძილზე ჩემი სიმპათიით სარგებლობდა. გულახდილად გეტყვით - რესპუბლიკურ პარტიაზე ვსაუბრობ. არ მომწონდა, როცა უსუფაშვილი თავის ცოლს ნიშნავდა კომიტეტის თავმჯდომარედ. ნეპოტიზმია ეს, აშკარა ნეპოტიზმი.
მე არ ვამბობ, რომ ქალბატონ ხიდაშელს ეს თანამდებობა არ ეკუთვნის, შესაძლოა, ეკუთვნის კიდეც, მაგრამ ეჭვიც კი არ უნდა არსებობდეს. უსუფაშვილის ნაცვლად „ქართული ოცნების" რომელიმე სხვა წევრი რომ ყოფილიყო პარლამენტის თავმჯდომარე, ხიდაშელი იქნებოდა კომიტეტის თავმჯდომარე? ამ მხრიდან შევხედოთ, ან ტყემალაძე რომ არ ყოფილიყო კომიტეტის თავმჯდომარე, გახდებოდა მისი შვილი ქალაქის საკრებულოს თავმჯდომარის პირველი მოადგილე? უდანაშაულობის პრეზუმფციის საკითხი დგას აქ და ამიტომ ხაზგასმით ვამბობ - შესაძლოა, ეკუთვნით მათ, მაგრამ ვინაიდან თქვენ წამოსწიეთ სამართლიანობის აღდგენის საკითხი - პირდაპირ გეტყვით - ეს არასოდეს გადაწყდება, მაგრამ მართლმსაჯულების აღსრულება - კი, ბატონო. იგივე უგულავა ცუდი მერი იყო ნამდვილად.
- რატომ იყო ცუდი მერი გიგი უგულავა?
- იმიტომ, რომ ქალაქს ვერ მიხედა, მაწანწალა ძაღლებით იყო სავსე ქალაქი. ქალაქი შენდებოდა ყოველგვარი გეგმის გარეშე, ვიწრო ქუჩებზე 16-სართულიან კორპუსებს აშენებდნენ, ნახეთ, დღეს რა ხდება ვაკეში, რა ხდება ბარნოვის ქუჩაზე, მე მეოთხე თაობის ვაკელი ვარ და შემიძლია გითხრათ, რა ვითარება იყო ამ მხრივ ვაკეში, დღეს იქ ველოსიპედით თუ გაივლი.
- დღეს როგორი მერი ჰყავს ქალაქს?
- ჩემი აზრით, დღეს ქალაქს მერი არ ჰყავს. მართალია, მარტო ეს საკითხი არ არის გადამწყვეტი, მაგრამ ნარმანია სადმე გარეუბანში რომ ჩამოსვათ, ისეთ ადგილზე, სადაც ტაქსი არ იქნება, საინტერესოა, საზოგადოებრივი ტრანსპორტით თუ მიაგნებს მერიას. ვერ მიაგნებს, არ იცნობს ქალაქს, მე ასეთი შთაბეჭდილება მაქვს. ბოდიშს მოვიხდი, თუ ვცდები, მაგრამ არა მგონია, ვცდებოდე.
ცუდი მერია თუნდაც იმიტომ, რომ მიღების დღე მოაწყო და ერთ მოქალაქეზე 5 სასწრაფო მიდიოდა, იყო წივილ-კივილი და ერთი ამბავი... რას ნიშნავს ეს? იმას, რომ ცუდი მენეჯერია. ასევე, მინისტრობის დროს 200 მილიონამდე ვერ აითვისა, ესეც იმას ნიშნავს, რომ ცუდი მენეჯერია. ეს პასპორტია უკვე. როგორ შეიძლებოდა ნარმანიას მერად დანიშვნა?! დანიშვნა - არ შემშლია - ხაზგასმით ვამბობ, რომ დანიშნეს. დღეს მისივე წარმდგენი ბიძინა ივანიშვილი აცხადებს - ინერტულია, თბილისურ მენტალობას ვერ გაუგოო. ხომ გახსოვთ ეს განცხადება? ეს უკვე განაჩენია. ეს იყო საკონტროლო გასროლა, ელემენტარულად. ინერტული რა არის ქართული გაგებით? - ზარმაცია. ის, რასაც ნორმალური ადამიანი აკეთებს ერთ დღეში, ინერტული აკეთებს 5 დღეში. ეტყობა ქართული ბუნებაა, ვერ გეტყვით...
- რას ფიქრობთ ქვეყნის საგარეო კურსზე, საით მიდის, რა ვითარება გვაქვს ამ მხრივ?
- ჩემი აზრით, ქვეყნის საგარეო კურსი არსაით არ მიდის. ქვეყნის საგარეო კურსი, უბრალოდ, დგას. ევროკავშირისკენ და NATO-სკენ სვლის ნეტარმორწმუნეებს თუღა სჯერათ, ხოლო, რუსეთთან ურთიერთობა კატასტროფულ მდგომარეობაშია. „ქართულმა ოცნებამ" და პირადად ბატონმა ბიძინამ თავის დროზე სათანადოდ ვერ შეაფასეს ის სიძნელეები, რაც მათ ქვეყნის შიგნით დახვდებოდათ რუსეთთან ურთიერთობის დარეგულირების მიმართულებით. ამ ხელისუფლებას რომ რუსეთთან ურთიერთობა დაელაგებინა, ეს ნიშნავდა „ნაციონალური მოძრაობის" საგარეო პოლიტიკის სრულ კრახს, მით უმეტეს, ომის მერე. საჭირო იყო დე გოლის ტიპის პოლიტიკოსი, რომელიც არაფერს არ მოერიდებოდა.
- როგორ ფიქრობთ, რატომ დადის ჩვენი ქვეყანა „მოჯადოებულ წრეზე" რამდენიმე ათეული წლის განმავლობაში?
- რამე ცოტა ადვილი მკითხეთ... რატომ დადის? ამას ვერავის ვერ დავაბრალებთ, ეს ჩვენივე ბრალია. მე რაც მახსოვს, ჩვენს ქვეყანაში არასდროს ყოფილა კადრების სწორი სელექცია და ვერც ერთი ხელმძღვანელი ვერ რისკავდა, მიეღო არაპოპულარული გადაწყვეტილება, ყველას სურდა, ნებისმიერ ევროპელ პოლიტიკოსზე უფრო მეტად დემოკრატი ყოფილიყო. ამ დროს ჩერჩილი წერს თავის მემუარებში, რომ - ნამდვილ დემოკრატს არასდროს არ უნდა შეეშინდეს დროდადრო არაპოპულარული, ხშირად არადემოკრატიული გადაწყვეტილების მიღების. ჩვენ დღემდე არ გვყოლია ხელმძღვანელი, რომელიც საზოგადოებრივი აზრის წინააღმდეგ წასვლას გაბედავდა, ისე, როგორც დე გოლმა გააკეთა საფრანგეთში, თავის დროზე, როგორც ეს გააკეთა რუზველტმა, როგორც ეს გაბედა ლინკოლნმა... ჩვენ ასეთი ლიდერები არ გვყოლია.
- გამოსავალი რაშია, ჩვენს შემთხვევაში?
- გამოსავალზე საუბრისას, პირველ პლანზე უნდა დავაყენო - ნეპოტიზმი და ფავორიტიზმი, ეს ორი რამ უნდა მოისპოს. მე მაქვს მორალური უფლება, ამ საკითხებზე ვისაუბრო, ჩემი ასაკიდან გამომდინარე, აწი მაინც ვერავინ იტყვის, რომ თვითონ უნდა თანამდებობა და ამიტომ საუბრობსო. ჩემი ასაკის ადამიანზე ამის თქმა უკვე სასაცილოცაა, თუმცა მე თანამდებობებისადმი მიდრეკილება არასდროს მქონია, პარლამენტის წევრიც კი არასდროს ვყოფილვარ, მიუხედავად იმისა, რომ სამ პარლამენტში შემეძლო სავსებით თავისუფალად მოხვედრა, თან ისე, რომ მე თვითონ კი არ მითქვამს, აქეთ მთავაზობდნენ. ცოცხლები არიან ეს ადამიანები და ისინი დაადასტურებენ ამას.
- დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში, ჩვენ გვყავდა ზვიად გამსახურდია - ეროვნული მოძრაობიდან წამოსული ქარიზმატული ლიდერი, ასევე, პრეზიდენტად გვყავდა ასე თუ ისე დემოკრატი ედუარდ შევარდნაძე, ამის მერე ქვეყანას მართავდა მიხეილ სააკაშვილი, პრეზიდენტი, რომელმაც თავი დაგვამახსოვრა ფრაზით - „ყველანი ციხეში!" დღეს ქვეყანას მართავს ისეთი ხელისუფლება, რომელიც ზედმეტად ლმობიერიც კი არის, რის შედეგადაც გარკვეულმა ფენებმა „აიშვეს". როგორ ფიქრობთ, როგორი ტიპის მმართველი სჭირდება ჩვენს ქვეყანას, საზოგადოების მართვასთან მიმართებაში ზღვარი რომ იყოს დაცული?
- თუ არ ჩამქოლეს თქვენმა მაყურებლებმა და დემოკრატიულმა არასამთვარობო ორგანიზაციებმა, გეტყვით - მე მგონი, ლინკოლის მსგავსი მმართველი გვჭირდება, გარკვეულ პერიოდში მაინც, თორემ, ხომ ხედავთ, რა ხდება.
- „ყველა პოლიტიკოსი ტყუის, ხოლო, თუ ის არ ტყუის, გამოდის, რომ პოლიტიკოსი არ არის". ეთანხმებით?
- არც ერთი პოლიტიკოსის ბიოგრაფია არ შემისწავლია დაწვრილებით, არც ახლო მეგობრობა და ნაცნობობა მაკავშირებდა რომელიმე პოლიტი
კოსთან, რომ დაგეთანხმოთ ან ვინმე დავასახელო ასეთი.
- თქვენ უარი თქვით, დაგესახელებინათ ისეთი ადამაინები, რომლებიც გამოირჩევიან ტყუილის თქმით. დარწმუნებული ვარ, 10 ადამიანს რომ იგივე კითხვა დავუსვა, მათგან 9 არ დაასახელებს. საბოლოდ ვიღებთ იმას, რომ საზოგადოება კვლავ რჩება გაურკვევლობაში და როცა საარჩევნო ყუთთან მიდიან, არც კი იციან, რა ისტორიის მქონე ადამიანს აძლევენ ხმას. როგორ ფიქრობთ, ხომ არ დადგა დრო - მოვახდინოთ მატყუარა და დემაგოგი პოლიტიკოსების ლუსტრაცია, რომ ხალხმა გაიაზროს - ვის უნდა მისცეს ხმა და ვის ანდოს ქვეყანა და თუ მეთანხმებით, რა ბერკეტებით შეგვიძლია ეს გავაკეთოთ?
- ლუსტრაცია და მხილება კარგია, მაგრამ ჩემი გამოცდილებით გეტყვი - მერე ეს მამხილებლები თავადვე იმაზე უარესს აკეთებდნენ, ვისაც ამხელდნენ. დემაგოგი პოლიტიკოსების უტყუარი კარტია ეს.
- რას ფიქრობთ ქვეყანაში დღეს გავრცელებულ ექსპერტთა ბუმზე, რატომ არის დღეს ამდენი ექსპერტი?
- ფრანგები ამბობენ - როცა ქალი ლამაზი არ არის, იტყვიან, რომ ის ჭკვიანია. როცა ჟურნალისტებს მოჰყავთ ვიღაც სტუმარი - „ჩიპოლინო" და არ იციან, როგორ წარადგინონ, ძალიან ადვილ ხერხს მიმართავენ და ამბობენ, რომ არის ექსპერტი, პოლიტოლოგი და მორჩა, ამიტომაცაა დღეს სანტექნიკოსიდან დაწყებული, კბილის ექიმით და მშენებლით დამთავრებული, ყველა ექსპერტი და პოლიტოლოგია.
- თქვენ რომ მათ შორის მოგიაზრებენ ექსპერტად, რა რეაქცია გაქვთ?
- რაც ერი, ის ბერიო. მე უკანასკნელი მოჰიკანი ვარ ალბათ, ვისაც პროფესია არ შემიცვლია. 40 წელია ამ პროფესიას მივდევ და ამ 40 წელიწადში 40 ათასამდე წიგნი მაქვს წაკითხული. ამას ვამბობ ყოველგვარი ყალბი თავმდაბლობის გარეშე, ჩემს „კოლეგებს" კი, იმ სფეროში, რომელშიც თქვენ ექსპერტებად მოიხსენიებთ, ორი წიგნიც კი არ აქვთ წაკითხული.
მე ერთ-ერთ თქვენს კოლეგას ავუკრძალე ჩემი პოლიტოლოგად მოხსენიება იმიტომ, რომ პოლიტოლოგი არის ძალიან მაღალი დონე. მე ჩემს თავს ვერ ვუწოდებ პოლიტოლოგს იმიტომ, რომ თეორიული ნაშრომები არ მაქვს ჩემს სფეროში, რის გარეშეც საკუთარ თავს პოლიტოლოგს ვერ ვუწოდებ. ის, რასაც მე გეუბნებით თქვენ, ამას გეტყვით ნებისმიერი განათლებული ადამიანი, ამას გეტყვით ნებისმიერი ნაკითხი ადამიანი, მაგრამ საქმე იმაშია, რომ დღეს საქართველოში ნაკითხი ადამიანების დეფიციტია.
- უშუალოდ თქვენზე გვიამბეთ, თქვენს ოჯახზე, მშობლებზე, შვილებზე....
- მამაჩემი პროფესორი იყო, პროფესორია ჩემი მეუღლეც... ჩემი შვილი მეცნიერებათა დოქტორია. მეც ასევე, პროფესორი ვარ. ჩვეულებრივი ინტელიგენტი, მეცნიერული ოჯახი გვაქვს.
- თქვენს მშობლებს თუ დახმარებიხართ, თუნდაც ფინანსურად...
- როცა ამის საშუალება მქონდა, ვეხმარებოდი. ახლა კი, უკვე რიგითი პროფესორის ხელფასით დიდი ქველმოქმედების საშუალება არ მეძლევა. დღეს პირიქითაა, მეცნიერებს, მეცნიერებას სჭირდება ყველაზე დიდი დახმარება.
- რომელიც მივიწყებულია...
- როცა ასეთი განათლების და მეცნიერების მინისტრი გეყოლება, რასაკვირველია, მივიწყებული იქნება.
- არ მოგწონთ განათლების და მეცნიერების მინისტრი?
- ძალიან არ მომწონს.
- რატომ?
- იმიტომ, რომ დიდი წარმატებით აგრძელებს ლომაიას მიერ დაწყებულ მეცნიერების ნგრევის პროცესს. ასეთ პირობებში, თავმოყვარეობა რომ ჰქონდეს, განათლების კომიტეტის თავმჯდომარე უნდა გადადგეს.
- ბატონო სოსო, კომუნისტების დროს აბონ ციციაშვილთან ერთად მუშაობდით „მოამბის" საერთაშორისო ურთიერთობების განყოფილებაში. ამ ადგილზე შეუძლებელი იყო მოხვედრა, თუ კომუნისტებთან რამე არ გაკავშირებდათ...
- ჩვენს დროს ეს უკვე ასე არ იყო. ჩემს დროს იქ უკვე ძალიან ბევრი უპარტიო ადამიანი იყო. ეს ჩემზე უკეთ იცის ბატონმა ნუგზარ ფოფხაძემ, ჩემს დროს ტელევიზიას ხელმძღვანელობდა. ჩვენ უბრალოდ, ამ ქოლგის ქვეშ ვიყავით, ყევლაფერს წყვეტდა მოსკოვი და ჩვენ უბრალოდ, ფაქტების აღნუსხვა გვევალებოდა.
- თქვენ ასევე იმუშავეთ მიხეილ სააკაშვილის მრჩევლად...
- კი, გიორგი ჩუბინაშვილმა დამირეკა და მითხრა, რომ პრეზიდენტს სურდა ჩემთან შეხვედრა. სააკაშვილმა მითხრა, რომ ჩემნაირი 3-4 ადამიანი სჭირდებოდა მრჩევლად. მე იქ ვიმუშავე დაახლოებით 6 თვე, უგულავას მოსვლამდე. მახსოვს, პრეზიდენტის ადმინისტრაციის უფროსად მოვიდა გიგი უგულავა. დამირეკეს, გიგი უგულავაა შემოვლაზე და კაბინეტებში იყავითო, მოვიდა უგულავა თავისი ამალით, მამუკა ახვლედიანი ახლდა, მახსოვს... კარებში არც შემოვიდა - მკითხა, „რით ხარო დაკავებული?" - ვუთხარი, რომ სომხურ-ქართულ ურთიერთობებზე ვმუშაობდით. „მე ეგ არ მაინტერესებსო", მითხრა. მაშინ მე თავხედობა მეყო და ვუთხარი - ბატონო გიგი, მე სულ არ მაინტერესებს, თქვენ რა გაინტერესებთ, მე ის მაინტერესებს, რითიც პრეზიდენტია დაინტერესებული-მეთქი. გაწითლდა, არაფერი თქვა, ირონიულად ჩაიცინა და წავიდა. სამი დღის მერე საბჭო, სადაც ჩვენ ვმუშაობდით, გაუქმდა. ვის უნდა ისეთი მრჩეველთა საბჭო რომელიც სულ უკანა ფეხებზე არ დგას? საბჭოში ვიყავით - მე, რამაზ საყვარელიძე, იგორ კვესელავა და გოგი გაჩეჩილაძე.
- მას მერე თუ გქონიათ კავშირი მიხეილ სააკაშვილთან?
- ათასში ერთხელ. დედამისი და მე ერთად ვმსახურობდით ისტორიის ინტიტუტში. 10 წლის განმავლობაში გვერდიგვერდ ვისხედით. კარგი მეცნიერი იყო და არის. ამიტომაც ვხედავდი მას.
- შეაფასეთ თქვენს მიერ განვლილი ცხოვრების გზა, რამდენად კმაყოფილ ხართ მისით და ხომ არ თვლით თქვენი ცხოვრების რომელიმე ეტაპს შეცდომად?
- რასაკვირველია, ალბათ შეცდომები უფრო მეტია, ვიდრე წარმატებული ეტაპები... თუმცა, ცხოვრებაში სიბინძურე არ მიკეთებია, არ მიცხოვრია სიყალბით; ღარიბი მოვედი და ღარიბი მივდივარ ამქვეყნიდან... სადაც შემეძლო, მეგობრებს ხელს ვუმართავდი. თუნდაც ტელევიზიაში მუშაობისას მქონდა ისეთი გავლენა, რომელიც ბევრს არ ჰქონდა. უარს არავინ მეუბნებოდა - ზოგი ხათრით, ზოგი შიშით, ზოგი მართლა გულწრფელი პატივისცემის გამო... მაგრამ არასდროს ცუდად არ გამომიყენებია ეს სიტუაცია. იყო ბევრი შეცდომა... არასდროს მყოლია მაღალი თანამდებობის პირი მეგობრად, ვერ ვიგუებდი, უბრალოდ. ერთი, რიგითი ქართველი მეცნიერი ვარ. ჩემს დროს, ჩემნაირები ვიყავით ათასები, ისეთი არაფერი მიკეთებია, რომ მემუარები ვწერო. ვცხოვრობდი ტრადიციულ ოჯახში, მქონდა გარკვეული პრინციპები, მამაჩემი და მისი დედ-მამისშვილები 9 ძმა იყვნენ, მათგან 8 ძმა 37-ში დახვრიტეს. დედის მხრიდან, დედაჩემის მამა იყო პირველი პარლამენტის მდივანი, მაშინ, მეორე კაცი იყო პარლამენტში - იოსებ მაჭავარიანი, მისი სახელი მქვია მეც, ისიც 1937 წელს დახვრიტეს.
სკოლაშიც დიდ ვარსკვლავებს არ ვწყვეტდი, ჰუმანიტარულ საგნებში ძლიერი ვიყავი, მაგრამ მათემატიკურ საგნებში ჩემი ჭკუით არც ერთი საკონტროლო არ დამიწერია, სულ ამხანაგებისგან ვიწერდი. დიდად გამორჩეული არაფრით ვყოფილვარ. ჩვეულებრივი - ეს სიტყვა შემეფერება.
- ვინ არის სოსო ცინცაძე?
-ჩვეულებრივი ინტელიგენტი, რიგითი ქართველი. ინტელიგენცია დღეს უკვე აღარ არსებობს, უკანასკნელი მოჰიკანებიღა დავრჩით. ჩვენ წავალთ და... 30 წლის განმავლობაში, სხვადასხვა უნივერსიტეტებში ხარისხების მიმნიჭებელი სამეცნიერო საბჭოს წევრი ვიყავი. 30 წლის მერე, 15 წლის წინ თსუ-დან და სტუ-დან სკანდალით წამოვედი... დღეს რა ხდება - კონვეიერული წესით ხდება დისერტაციების დაცვა და ხარისხების მინიჭება. პარლამენტის, უშიშროების, სხვადასხვა თანამდებობის პირებზეა საუბარი. მოდაში შემოვიდა, დიდი რიგები დგას. იცავს ის, ვისაც ფული აქვს. თქვენთან ჩემი მეგობარი სიმონ კილაძე მუშაობს, აი, ესაა ექსპერტი, რასაც ჰქვია, მაგრამ ის ვერასოდეს დაიცავს დისერტაციას, იმიტომ, რომ ფული არ აქვს. ეს არის ლომაიას, ცხონებული ბენდუქიძის და რა თქმა უნდა, ეს არის მიშას დამსახურებაც. დასავლეთი ამბობდა, რომ საქართველოს არ სჭირდება მეცნიერება, რომ საქართველოს სჭირდება ტურიზმი, ამიტომ პროფესორებს კი ნუ ამზადებთ, მოამზადეთ უცხოელების მომსახურე გოგონები, რომ ღამით „გარშოკი" მიუტანოს ვიღაც ამერიკელ მილიონერს... მენეჯერებს რომ ეძახიან, აი, ასეთები სჭირდებათ. ეს იყო ბენდუქიძე-ლომაია-სააკაშვილის პოლიტიკა და, სამწუხაროდ, დღესაც იგივეა.
ინტერვიუს ვიდეოვერსია:
