მედიაჰოლდინგ „რეპორტიორისა" და ქვემო ქართლის ტელე-რადიოკომპანიის ერთობლივი პროექტის - „რეპორტიორის თვალით..." სტუმარია საპარლამენტო უმრალესობის წევრი, პროფესორი, რეჟისორი ალექსანდრე ქანთარია:
- პოლიტიკოსობაზე ბავშვობაში, ახალგაზრდობაში არ ვფიქრობდი. რაზეც ვფიქრობდი, ის გავხდი კიდეც - ანუ დრამის რეჟისორი და ვმუშაობდი კიდეც ამ მიმართულებით.
- თქვენს ბიოგრაფიაში ძალიან ბევრი საინტერესო რამ წერია. რაც, ალბათ, საზოგადოების დიდი ნაწილისთვის უცნობი იქნება - გადაღებული გაქვთ 2 დოკუმენტური ფილმი, დადგმული გაქვთ სატელევიზიო და 50-ზე მეტი დრამატული სპექტაკლი, როგორც საქართველოში, ასევე საზღვარგარეთ - თურქეთში, ლიტვაში, ბელარუსში. თქვენს სპექტაკლებს მონაწილეობა აქვთ მიღებული ვაიმარის, გოეთეს, მინსკის და კაიროს საერთაშორისო ფესტივალებზე და გახდნენ ამ ფესტივალების ლაურეატებიც. ამ ყველაფრის მიუხედავად, საბოლოოდ, მაინც პოლიტიკაში წახვედით. რატომ?
-სფეროს არ მოვშორებივარ, მე მყავს სტუდენტები, უკვე რამდენიმე თაობაც გამოვუშვი. ახლაც ვასწავლი სტუდენტებს. ჩემი პოლიტიკაში ჩართულობა იმ გარემოებებმა გამოიწვია, რაც ქვეყანაში 90-იანი წლებიდან ხდება. უცებ დაბნელდა ჩვენს ირგვლივ, გაქრა ყოველგვარი პერსპექტივა. ასეთ დროს ძალიან ძნელია, დაჯდე და მხოლოდ შენი პროფესიით იმუშაო - თითქოს არაფერი ხდება. აბა, რისთვის გინდა ის სპექტაკლები, თუ საზოგადოება ასეთ დათრგუნვილ მდგომარეობაში იქნება?! მთელი ამ წლების განმავლობაში იმ ადამიანებმა, რომლებიც ამ რეჟიმს ვებრძოდით, შევძელით ის, რომ სიტუაცია არ დავაძინეთ, თორემ რაიმე გარდატეხა ჩვენ არ შეგვიტანია. მთელი ამ ბრძოლის პერიოდში, უკვე დაუჯერებელიც იყო, რომ ეს რეჟიმი წავიდოდა. ბატონმა ბიძინა ზუსტად დაამთხვია თავისი გამოჩენა არჩევნებისთვის და ამ არჩევნებზე მოსახლეობაც დაირაზმა და მივიღეთ შედეგი. ჩვენ გვაქვს უმთავრესი მონაპოვარი - ამის შემდეგი მთავრობები არჩევნებით მოვლენ და არჩევნებით წავლენ.
- სააკაშვილის რეჟიმი საზოგადოების დიდ ნაწილს გარკვეულწილად უარყოფითად შეეხო. თქვენზე როგორ აისახა ის რეჟიმი?
- ჩემზე ასეთნაირად აისახა - ჩემთვის ჩაიკეტა ყველა თეატრის კარი, ახლა, არა მგონია ვინმემ ხელი შემიშალოს, მაგრამ უკვე მთელ დროს თბილისი-ქუთაისის გზაზე ვარ და რიკოთზე ვერ დავდგამ სპექტაკლს?! ერთადერთი - სტუდენტებს ვერ ვწყდები, უკვე სპექტაკლიც დავდგი.
- როგორ მოხვდით ბიძინა ივანიშვილის გუნდში, ვინ გაგიწიათ რეკომენდაცია?
- რეკომენდაცია, როგორც ასეთი, არავის გაუწევია. ბატონი ბიძინას სახელი ყველამ ვიცოდით, თუმცა, არავინ ვიცნობდით. როგორც ვიცი, ბატონი ბიძინა, აქტიურად ადევნებდა თვალს პროცესებს, ოპოზიციურ სპექტრსაც, მიტინგებსაც... ჩვენ მიგვყავდა მიტინგები უმეტესად. შეიძლება ითქვას, რომ ქუჩიდან მოვედით პარლამენტში, მართლა ქუჩაში ვათენებდით და ვაღამებდით. ასეთი იყო გარკვეული ნაწილი.
სანამ ბატონი ბიძინა გამოაცხადებდა პოლიტიკაში მოსვლას, გვქონდა მასთან საუბარი - აინტერესებდა, რას ვფიქრობდით... ანუ, მას ჰქონდა დაზვერვითი შეხვედრები.
- მას მერე, რაც პოლიტიკაში ჩაერთო, რამდენად ხშირად გიწევდათ მასთან შეხვედრა?
- კარგი, ახლობლური ურთიერთობა გვქონდა, მაგრამ ხშირი მაინცდა მაინცარა. ახლაც, როცა მე მჭირდება მისი აზრის მოსმენა ან გაზიარება, შემიძლია დავუკავშირდე და გავიგო მისი აზრს.
-ანუ, დღესაც აქტიურად ურთიერთობთ...
- მაგრამ ეს არ ნიშნავს ყოველდღიურ ურთიერთობას, მას ძალიან ბევრი საქმე აქვს, არც ჩვენ ვართ მოცლილები, მაგრამ პერიოდულად გვაქვს გარკვეული აზრთა გაცვლა-გამოცვლები.
-კულისებიდან მართავს ბიძინა ივანიშვილი ქვეყანას?
- არ ვეთანხმები. ამას ამბობენ იმიტომ, რომ გავლენიანი ადამიანია ბიძინა ივანიშვილი, კოალიცია მისი შექმნილია, მან მოიტანა გამარჯვება, მას აკისრია პასუხისგებლობა, ამიტომ არაფერი ალოგიკური არ ხდება იმაში, რომ ნებისმიერი თანამებრძოლი, როცა საქმე ითხოვს, გარკვეულ რამეებს მას ეკითხებოდეს. ამას არავინ მალავს. შესაძლოა, თვითონ ხედავდეს რაღაცას და არ მოსწონდეს - მას აქვს მორალური უფლება, დარეკოს და თქვას, რომ გადაისინჯოს საკითხი და მე ვერ ვიტყვი, რომ ეს არის დირექტივა ან რამე მსგავსი. ახლა გარკვეული უმადურობის პერიოდი იწყება. როცა „ნაციონალური მოძრაობა" გამოხატავს ამას, ეს გასაგებია, იმიტომ, რომ ბიძინა ივანიშვილი არის „ნაციონალების" ბედისწერა და ეს ადამიანი რომ არ ყოფილიყო, ნაციონალები ძალიან კარგად იგრძნობდნენ თავს, მაგრამ როცა ამას გარკვეული ჯგუფია აყოლილი, ეს უკვე გარკვეული უმადურობის გამოვლინებაა.
- ძალიან ბევრი კრიტიკა გვსმენია ბიძინა ივანიშვილზე - როგორც მისი ოპონენტებისგან, ასევე არაოპონენტებისგან. საუბრობენ მის ძლიერ და სუსტ მხარეებზე. თქვენ, როგორც მისი გუნდის წარმომადგენელს, მეტი ინფორმაცია გაქვთ მასზე, რას ფიქრობთ, რა არის ბიძინა ივანიშვილის სუსტი და ძლიერი მხარეები?
- ივანიშვილი საკმაოდ ძლიერი პიროვნებაა და საკმაოდ კარგად თვლის სიტუაციებს. სიტუაციის კარგ ანალიზს აკეთებს. ლიდერის და კარგი ორგანიზატორის თვისებები აქვს. რაც შეეხება სუსტ მხარეს, ეს ყველა ადამიანს აქვს - ბიძინა ივანიშვილი ხშირად ამბობს იმას, რაც იმ დროს შესაძლოა, არ იყოს სათქმელი, არ ფიქრობს, რომ შესაძლოა რაღაცის თქმა იმ კონკრეტულ მომენტში არ იყოს საჭირო. არადიპლომატიურობა - ალბათ, ეს შეიძლება ჩაითვალოს მის სუსტ მხარედ.
-პოლიტიკური გამოცდილების დეფიციტია პრობლემა?
- მე მგონია, რომ ეს მისი ხასიათის ამბავია, ის ყოველთვის ამბობს იმას, რასაც ფიქრობს. ზოგჯერ ეს იწვევს წყენას. არ ფიქრობს იმ მომენტში იმაზე, რომ შესაძლოა, მისი ნათქვამი ვინმეს ეწყინოს. პირში მთქმელი კაცია, ამბობს იმას, რასაც ფიქრობს, მაგრამ პოლიტიკურ სიტუაციაში ეს ზოგჯერ ზედმეტიცაა.
-ბატონო ალექსანდრე, დღეს რომ ოპოზიციაში იყოთ, როგორ შეაფასებდით არსებული ხელისუფლების მუშაობას?
- ხელისუფლებაში ვინც არ უნდა მოსულიყო, სულაც, ანგელოზები რომ ჩამოფრენილიყვნენ და უმნიშვნელოვანესი საქმეები გაეკეთებინათ, გამოჩნდებოდნენ ოპოზიციური აზრის მქონეები და იტყოდნენ - სხვა რამეც რატომ არ გააკეთეო. ენას საბელი არ აქვს, ხომ გახსოვთ, როგორი დათრგუნვილი იყო ხალხი, როგორ ემალებოდნენ კამერებს, დღეს ასე აღარ არის, ყველას ყველაფრის თქმის საშუალება აქვს. ოპოზიციაში რომ ვიყო, მეც მექნებოდა გარკვეული პრეტენზიები, თუმცა, გამოხატვის ფორმები იქნებოდა განსხვავებული. მე ახლაც მაქვს პრეტენზიები ხელისუფლების მიმართ, საკუთარი თავის მიმართ.
- რა პრეტენზიები გექნებოდათ და რა პრეტენზიები გაქვთ საკუთარი თავის მიმართ - თუნდაც ამ ეტაპზე?
- გაცილებით უკეთესი იქნებოდა, მეტი გუნდურობით, მეტად მობილიზებული შევხვედროდით მომავალს. ამ აწმყოსაც. ლაშქრის მდგომარეობაში აღმოვჩნდით, გავიმარჯვეთ და შემდეგ, როცა ქვეყანას დასჭირდა მშენებლობა, სტაბილურობის მიღწევა...
ფაქტობრივად, ჩვენ მეტწილად მოვახერხეთ, დაეკლო ყველაფერ ცუდს. თითქმის ყველაფერში გაგვაჩნია ზრდა. უმთავრესია ის, რომ ადამიანზე მოხდა ორიენტირება. ადამიანის სიცოცხლე გადარჩა, მშობიარობა გახდა უფასო და ამან გარკვეულწილად მოახდინა გავლენა შობადობის ზრდაზე. ადამიანის უფლებები გავიდა იმ კულმინაციამდე, რომ ბევრ შემთხვევაში გაცდა კიდეც ზღვარს და ბევრ შემთხვევაში ამან შეიძინა არა თავისუფლების, არამედ მიშვებულობის და ყველაფრის თქმის უფლება. ეს არის დემოკრატია და ამ დემოკრატიას ვერ ეწევა ეკონომიკა. აი, ეს არის ყველაზე მთავარი საზრუნავი.
- საერთო ჯამში, როგორ ხელისუფლება ჰყავს ქვეყანას?
- ქვეყანას ისეთი ხელისუფლება ჰყავს, როგორსაც იმსახურებს. ესაა სიმართლე. ყევლაზე მთავარი მაინც ისაა, რომ ჩვენ უკან მოვიტოვეთ ტოტალიტარული და ავტორიტარული რეჟიმი და ხალხს მივეცით არჩევანის თავისუფლება. ეს ბუნებრივიცაა, იმიტომ, რომ ჩვენს ხელთ არ იყო მართვის სადავეები და შორიდან ჩანდა, რომ გაცილებით მეტის გაკეთება იყო შესაძლებელი, ეს ერთი და მეორე - ხალხი ამ ჩვენს ნათქვამს კიდევ უმატებდა, აორმაგებდა და ამრავლებდა, იმიტომ, რომ სათავეში იდგა ადამიანი, რომელსაც საკმაოდ დიდი თანხა ჰქონდა დახარჯული ქვეყნისათვის და ბევრს ილუზია შეექმნა, რომ მას არაფრის გაკეთება არ მოუწვდა, ჩამოიქროლებს ვერტმფრენით, ჩამოყრის ტომრით დოლარებს, ავიღებ, რამდენიც მინდა - უტრირებას ვაკეთებ. წინასაარჩევნოდ მე ყოველთვის ვამბობდი, რომ ხალხს რაიმე სასწაულის მოლოდინი არ უნდა შექმნოდა, თუმცა, მეც მეგონა, რომ ეკონომიკური მიმართულებით მეტს შევძლებდით, თორემ პოლიტიკურ ნებაზე რაც იყო, ყველაფერი გაკეთდა - ამნისტია და უამრავი სიკეთე, თუმცა, ის, რომ უმუშევრობის დაძლევა ასე იოლი არ აღმოჩნდა და არც მომავალი მთავრობისთვის იქნება იოლი.
- რამდენად ხშირად ხვდებით თქვენს ამომრჩეველს?
- მაჟორიტარი დეპუტატი ვარ და მუდმივად მიწევს ამომჩეველთან შეხვედრა. მაქვს მიღების საათებიც, ისანში მაქვს ოფისი, რომლიც ყოველდღიურად ღიაა, იქ არიან ადამიანები, ვინც ამ ხალხს იღებს, როცა მე ქუთაისში ვარ, ასე რომ, თითქოს ამომრჩევლების წუხილებს ტელევიზიიდან ვიგებ, ასე არ არის.
- რამდენად ახერხებთ მათ დახმარებას?
- აქ გარკვეული სირთულეებია. ხშირად მაჟორიტარს იმას თხოვენ, რაც მის ფუნქციაში არ შედის. ყველაფერს ითხოვენ - კანალიზაციით დაწყებული, გზების მშენებლობით, ოპერაციებით, სამსახურში მოწყობის თხოვნით გაგრძელებული და ქორწილებით და პანაშვიდებით დასრულებული. ზოგს ჰგონია, რმ ეს ყველაფერი მაჟორიტარს ევალება. თუმცა, რაც კი არის საშუალება, რეკომენდაციების სახით, არავის არ ვამადლი. ზოგს უმართლებს, ზოგს - არა. ეს ჩემზე არაა უკვე დამოკიდებული.
- 2016 წლის პარლამენტში მოხვედრის სურვილი თუ გაქვთ?
- მე მგონია, რომ პარლამენტი საერთოდ უნდა განახლდეს. ეს პარლამენტი, ეს ჯგუფი, ყველამ იცის, რომ ექსტრემალურ ვითარებაში შეიქმნა, მოვედით საკმაოდ დიდი რისკის ქვეშ, ეს წარსულს ჩაბარდა და საჭიროა განახლება. თუ საზოგადეობა ჩათვლის, რომ მე საჭირო ვარ პარლამენტში, მაშინ მე ვიქნები პალამენტში, თუ არა და, მე მაქვს ჩემი საქმე და დავუბრუნდები.
- არსებულ ხელისუფლებას რამდენად აქვს ძალაუფლების შენარჩუნების შანსი?
-ეს შანსი საკმაოდ სერიოზულია, ჯერჯერობით ალტერნატივას ვერ ვხედავ, ძალას, რომელიც თავის თავზე აიღებს სიტუაციის უკეთეს მართვას. საერთოდ, ცენტრალიზებული მართვა ძალიან იოლია, დიქტატურით ყველაზე მარტივია მართვა, მით უმეტეს, თუ დიქტატორი ჭკვიანი ადამიანია.
- თბილისის მერის მუშაობით ბევრ უკმაყოფილოს ნახავთ. უკმაყოფილება არ დამალა არც ყოფილმა პრემიერ-მინისტრმა, მან განცხადება გააკეთა და თქვა, რომ ქალაქის დღევანდელი მერი არის ინეტრული და მან ვერ გაუგო თბილისელების მენტალობას. როგორ ფიქრობთ, ხომ არ გამართლდა იმ ადამიანების განცხადებები, რომლებიც ამბობდნენ - თბილისის მერი აუცილებლად თბილისელი უნდა იყოსო.
- არა მგონია. თბილისელმაც შეიძლება დააქციოს ქალაქი და არათბილისელმაც ააშენოს. მე, საერთოდაც პროვინციალიზმის გამოვლინება მგონია, რომ აუცლებლად თბილისელი უნდა იყოს. უბრალო, პროფესიონალი უნდა იყოს და თავისი ქვეყანა უნდა უყვარდეს. მე მჯერა ნარმანიას გულწრფელობის და პროფესიონალიზმის და ის ხარვეზები, რაც არსებობს, გამოსწორებადია. მასაც დემოკრატიულად მიჰყავს პროცესი და ეს არ არის მარტივი, მით უმეტეს მაშინ, როცა შენი არაკეთილმოსურნეები მაქსიმალურად ცდილობენ, ჯოხი ბორბლებში გაგიტარონ.
- „კარგი იყო, არ გამეცან თავიდან"- ეს განცახდება გააკეთეთ ერთ-ერთ პლენარულ სხდომაზე პრეზიდენტ გიორგი მარგველაშვილის მისამართით. დღეს რას ფიქრობთ მასზე?
- გიორგი მარგველაშვილი ადრეც და ახლაც ნორმალური ადამიანად მიმაჩნია. თუმცა რეალობა არის ის, რომ არც თვითონ ოცნებობდა პრეზიდენტობაზე და არც ხალხი. ეს არც და ვერც მოხდებოდა, რომ არ ყოფილიყო ბიძინა ივანიშვილი. სხვათაშორის, მე ვიყავი პირველი, როცა მარგველაშვლის კანდიდატურა გაგვაცნეს პრეზიდენტად - ვთქვი, თავი შევიკავოთ-მეთქი. რამდენიმე კანდიდატი დავასახელოთ და საზოგადოებამ გამოარჩინოს-თქო. მაშინ არავინ დამიჭირა მხარი. მის გაპრეზიდენტებაში ძალიან ბევრი ენერგია დავხარჯეთ და მერე, რაც მან ეს გაუცხოების ფონი შექმნა, ეს არ იყო იოლი, ადვილად მისაღები. მე მგონია, რომ გუნდთან უნდა ყოფილიყო, მაგრამ ის გვერდზე გადგა, ოლიმპოზე მოინდომა დაჯდომა და იქიდან უყურებს მოვლენებს, რაც ზოგჯერ ღიმილსაც იწვევს. უბრალოდ, ეს არის ადამიანი, რომელიც არაფერს არ აშავებს, არც პასუხისმგებლობები აქვს რამემ რომ საქმე აკეთოს. შეცდომები მას მოსდის, ვინც საქმეს აკეთებს.
-თქვენს მიერ განვლილი ცხოვრების გზით რამდენად ხართ კმაყოფლი, რამდენად გეძლევათ და რამდენად მოგეცათ საშუალება, რომ საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზაცია მოგეხდინათ?
- არ მესმის ადამიანების, რომლებიც ამბობენ, რომ საკუთარი ცხოვრებით კმაყოფილები არიან. ცხოვრება იმდენად მრავალპლანიანია, რომ რამდენ ხანსაც არ უნდა იცოხვრო, მაინც დაგრჩება ისეთი რამ, რაც გინდოდა, გაგეკეთებინა, მაგრამ ვერ გააკეთე. მეც მაქვს ბევრი რამ ასეთი, მაგრამ იმედია, ყევლაფერი წინ არის.
- ქველმოქმედებაში თუ დაგიხარჯავთ ფული?
- კი. დამიხარჯავს. თუმცა, მე არასდროს ვყოფილვარ მდიდარი ადამიანი, არც ახლა ვარ მდიდარი. ზოგიერთისთვის გამიმართავს ხელი, თუმცა არამხოლოდ თანხას ვგულისხმობ ამაში. ადამიანი ყოველთვის უნდა ცდილობდეს, რომ მეორე ადამიანს გაუმართოს ხელი. ამას ხან ვახერხებთ, ხან ვერა.
- მიწის ნაკვეთს ფლობთ ბაკურციხეში. რამდენად ხშირად სტუმრობთ სოფელს და საერთოდ, რას ფიქრობთ სოფლის ცხოვრებაზე?
- დიდი არაფერი, მამაპაპისეული მიწაა, გვიდგას ძალიან ძველი სახლი, სადაც მთელი ბავშვობა გვაქვს გატარებული და ახლაც, როცა ვახერხებ, ჩავდივარ. ასე რომ, სოფელი არაა ჩემთვის უცხო.
- თქვენს ოჯახზე რას გვეტყვით, მეუღლეზე, შვილებზე...
- ჩემი მეუღლე მარიამ წულაძე თეატრმცოდნეა, ჩემი მშობლები პედაგოგები იყვენ, ბებიაც პედაგოგი იყო. ჩემი შვილიც რეჟისორია, მყავს ორი შვილიშვილი.
- დედათქვენი, ქალბატონი მერი იწერდა ძალიან ლამაზ ლექსებს. მე გავცნობივარ მათ და შესაბამისად ვიცი. თქვენ თუ წერთ?
- მეც დამიწერია ლექსები, მოგონებები, კალამი არაა უცხო ჩემთვის. განწყობა შეიძლება მოვიდეს რითმაში, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ პოეტი ხარ. შესაძლოა, დედისგანაცაა, ბოლო დროს, როცა უკვე ვერ გადიოდა სახლიდან, ვუთხარი, რომ დაეწერა და ის ხშირად წერდა. სხვათა შორის, ბებიასაც იგივე გავაკეთებინე და მან დაგვიტოვა ორი რვეული, რომელიც 1910 წლიდან მოყოლებული ძალიან საინტერესო ფაქტებს ასახავს. 1924 წლის აჯანყება, 1937 წლის რეპრესიები. ასე რომ, წერაც და კითხაც უცხო არაა.
- ბატონო ალექსანდრე, თქვენი ცხოვრების რომელიმე ეტაპს მიიჩნევთ თუ არა შეცდომად?
- კი, იყო ასეთი პერიოდებიც, როცა მიფიქრია, რომ ეს არ უნდა გამეკეთებინა და ის დანაშაულთან ახლოს იყო.
- საზოგადოებრივ აქტივობას თუ უკავშირდებოდა?
- ხშირად უნდათ ჩემი გაიგივება „მხედრიონთან", აწიოკებასთან და ავტომატთან, პარლამენტში მაძახებენ ხოლმე, რომ ავტომატით დავდევდი... ავტომატი მართლა არასდროს მჭერია ხელში. სამოქალაქო ომში მიმიღია მონაწილეობა, მაგრამ კამერით და ოპერატორთან ერთად და დოკუმენტური ფილმი რომ ახსენეთ დასაწყისში, მაშინაა გადაღებული. ძალიან ბევრი ადამიანი გადარჩენილიც მყავს სამოქალაქო ომის პროცესში. ბევრი დამიმალავს. ძნელი იყო, ვინმე დაგერწმუნებინა, რომ არ შესულიყო ვინმეს ოჯახში, არ გამოეტანა ნივთები და ა.შ . არ არის ადამიანი იდეალური. არც მე.
- თქვენი შეფასებით, ვინ არის ალექსანდრე ქანთარია?
- ამაზე, ალბათ, სხვები უნდა შეჯერდნენ. ალბათ, არის ადამიანი, რომელიც ცდილობს, იყოს აქტიურიც, დატოვოს რაღაც კვალი. მაქსიმალურად ვცდილობ, რომ შვილებს და შვილიშვილებს თავი დახრლი არ ჰქონდეთ და პირიქით, ამაყები იყვნენ, რომ ჩემი შთამომავლები არიან. დანარჩენი სხვამ უნდა თქვას.
ინტერვიუს ვიდეოვერსია:
