პოლიტოლოგი რამაზ საყვარელიძე საქართველოში და მის ფარგლებს გარეთ მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებს „რეპორტიორთან" ინტერვიუში აფასებს:
- ბატონო რამაზ, რა აზრის ხართ საქართველოს მთავრობასა და „გაზპრომს" შორის მიმდინარე მოლაპარაკებაზე? ზოგადად, რა კუთხით შეიძლება მიმდინარეობდეს მოლაპარაკება და რამდენად სანდო პარტნიორი შეიძლება იყოს „გაზპრომი" საქართველოსთვის?
- პრინციპში, შეუძლებელია, „გაზპრომი" განხილული იყოს სანდო პარტნიორად. ვიხსენებთ ხოლმე, რა გაუკეთებია „გაზპრომს" საქართველოსთვის ცუდი. მაგრამ, ზოგადად მსოფლიო არენაზე ეს არის პუტინის პოლიტიკის ინსტრუმენტი. მაგრამ, მეორე მხრივ რუსული პოლიტიკა დღეისთვის იმ ჩარჩოებში აღარ ზის, რასაც შეჩვეული ვართ. პუტინის რადარებიდან საქართველო დღესდღეობით გამქრალია. მსოფლიო გადართულია რუსეთისა და სირიის ურთიერთობის ძალიან რთულ და გაუგებარ პრობლემაზე. თუმცა, გამორიცხული არაა, რომ სირიულმა თემამ ქართული თემა წამოწიოს, რიგი მიზეზების გამო. საქართველო სატრანზიტო ქვეყანაა ყველაფრისთვის, ნავთობიდან დაწყებული, არალეგალური პერსონებითა და ტვირთით დამთავრებული და მათ შორის ტერორისტებისთვისაც, რომლებიც შეიძლება შეტევაზე გადავიდნენ რუსეთის წინააღმდეგ. ეს გაფრთხილება ამერიკულმა მხარემ უკვე გააკეთა.
მაგრამ, ყოველივე ამის ფონზე, მაინც მიმაჩნია, რომ „გაზპრომის" ასეთი გამოკვეთა ჩვენს პოლიტიკურ რეალობაში ცოტა გადაჭარბებულია.
- პრეზიდენტი მთავრობის სხდომაზე საქართველოს ენერგოუსაფრთხოების საკითხის განხილვას ითხოვს. ეთანხმებით მის პოზიციას?
- რა თქმა უნდა, ვეთანხმები პრეზიდენტის განცხადებას, რომ საქართველოს ენერგოუსაფრთხოება განსახილველია. ოღონდ, განსახილველია არამარტო „გაზპრომის" კონტექსტში, არამედ ყველა იმ პრივატიზაციის კონტექსტში, რომელიც განხორციელდა ბოლო წლებში, სააკაშვილის ხელისუფლების დროსაც. მიკვირს, რომ ეს საკითხები აქამდე არ განიხილეს. მიკვირს, რომ სანამ მედიაში არ დატრიალდა ორომტრიალი, მანამდე არ დაიწყეს ამის განხილვა.
რა თქმა უნდა, ეს ყველაფერი განსახილველია. ოღონდ, განსახილველია არა ფრაგმენტულ, არამედ სტრატეგიულ რეჟიმში, ზოგადად, რა სურათია და რა არის გასაკეთებელი ამ მიმართულებით.
ცოტა ზედმეტად მეჩვენება ეს ხმაური, რადგან ვიცით, რომ ილჰამ ალიევი ჩამოდის საპასუხო ვიზიტით. ბაქოსთან ურთიერთობა რომ იყოს გართულებული და „გაზპრომი" შემოდიოდეს ბაქოს ხარჯზე, მაშინ ალიევის მხიდან ეს ჟესტი არ გაკეთდებოდა.
ჩვენი ხელისუფლება იშვიათად დგამს პოლიტიკური მნიშვნელობის ნაბიჯებს ისე, რომ კონსულტაციები არ გაიაროს დასავლელ კოლეგებთან. ამდენად, დღესდღეობით ამ ნაბიჯებში შესაძლოა სხვა შინაარსი დევს, ვიდრე პოლიტიკური. უფრო მეტად დავაკვირდებოდი დივერსიფიკაციის თემას, რაც კალაძის პასუხში ჟღერს. „სოკარი" მართლაც 90 %-ის მფლობელია და რაც არ უნდა კეთილგანწობილი იყოს მონოპოლისტი, მაინც უმჯობესია, რომ მონოპოლისტი არ იყოს და ისე იყოს კეთილგანწყობილი. რას ქმნის „სოკარის" მონოპოლია საქართველოში და რა მხრივ იქნება ხელშეწყობილი ამ ბაზრის ნორმალიზაცია - დემონოპოლიზაცია „გაზპრომის" შემოსვლით, ეს ასპექტებიც ამოსატივტივებელი და გასაანალიზებელია. ასე რომ ანალიზი სჭირდება, მაგრამ, ჯერჯერობით მისთვის იმ პოლიტიკური დატვირთვის მიცემა, რომ „გაზპრომით" რუსეთი საქართველოში შემოდის, ცოტა გადაჭარბებულია. ამისთვის რუსეთს ახლა არ სცხელა. მაგრამ, შემთხვევითი პროცესი თუ რამე არის, რა თქმა უნდა, ეს ანალიზის საგანი უნდა იყოს და საზოგადოებასაც იმ ფორმით უნდა მიეწოდოს, რომ დაწყნარდეს. დამატებითი პანიკის შემოტანა იმ ადამიანებში, რომლებსაც ისედაც რთულ პირობებში უწევთ ცხოვრება, არავის ინტერესში არ უნდა იყოს.
- მედიასივრცეში მიმდინარე პროცესებს როგორ აფასებთ?
- ის, რომ ხელისუფლებას მედიაზე რაღაც გავლენა აქვს, კარგად ვგრძნობთ ის ექსპერტები, რომლებიც ხელისუფლების კეთილგანწყობით დიდად არ ვსარგებლობთ. ჩვენ მედიაში უფრო ნაკლებად ვფიგურირებთ. აწყობს თუ არა ხელისუფლებას, რომ გადადგას ასეთი ტიპის ნაბიჯები, აი, ეს ცოტა ღიმილის მომგვრელია. ნებისმიერი სოციოლოგიური გამოკითხვით, „რუსთავი 2"-ის ყურების რეიტინგი მაღალია. მაგრამ ნდობის რეიტინგი დაბალია. ანუ უყურებენ, მაგრამ არ ენდობიან. თუ არ ენდობიან, რას გიშლის, იყოს. პირიქით, თუ კარგად გაქვს გააზრებული, რას ნიშნავს პიარი, შეიძლება ეს გარემოება უფრო უკეთ გამოიყენო. საერთოდ, ის, ვინც შენთვის წამგებიანს ლაპარაკობს დამაჯერებლად, მეტოქეა. მაგრამ, თუკი ეს ლაპარაკი მასზეც უარყოფითად აისახება, რა თქმა უნდა, ტრიბუნა უნდა მისცე. „რუსთავი 2" თუ ტენდენციურად აღიქმება, პირიქით, ხელი უნდა შეუწყო მის ეთერში ყოფნას. ამიტომ პოლიტიკურადაც გაუგებარია, რაში სჭირდება ხელისუფლების ეს ნაბიჯი. არ არის „რუსთავი 2" იმ ტიპის ტელევიზია, რომელიც თავს ჩაქინდრავს დ კუთხეში დადგება. ის ბოლომდე იბრძოლებს. რატომ ვხდით გმირად და მებრძოლად მას, ვინც არ აპირებდა გმირობასა და ბრძოლას? თუ ვინმეს აწყობს ეს პროცესი, აწყობს „ნაციონალურ მოძრაობას", რადგან წამოიწევა საკითხი, რომ საქართველოში მედია იზღუდება. ამ დროს, ფინანსურად მედია რომ არ იზღუდება, ჩანს იმ ხელფასების ციფრებში, რომელსაც „რუსთავი 2"-ის უფროსობა იღებს. ასე გულუბრყვილოდ წამოგება ნაციონალების ანკესზე უცხოელებს სჩვევიათ, რადგან შორს არიან და ვერ ხედავენ. მაგრამ, ჩვენ მაინც ხომ ვართ ახლოს და ვიცით, რაც ხდება.
სრულიად გაუგებარია, რაში უნდა დასჭირდეს „იმედზე" თოქ-შოუების შემცირება პოლიტიკურ პარტიას არჩევნების წინ. თუ რამე სჭირდება დღეს „ქართულ ოცნებას", ეს არის პიარი. ეს პიარი უნდა განხორციელდეს პოლიტიკურ გადაცემაში. პოლიტიკური გადაცემების მოხსნა რაში აწყობს ხელისუფლებას. საერთოდაც, ამას აკეთებს ხელისუფლება თუ მას „შეუგდეს" ეს ამბები? ფაქტობრივად, ეს მუშაობს ხელისუფლების საწინააღმდეგოდ. ხომ არ არის აქ ის, რაც არაერთხელ გვინახავს, როდესაც დიდი ბრძოლისუნარიანობის მქონე „ნაციონალური მოძრაობა" ყველა ხერხს იყენებს ხოლმე. ისეთ ხერხებსაც კი, რომელიც შეიძლება ერთი შეხედვით მის წინააღმდეგ იყოს მიმართული, თუკი ამ პროცესში მეტოქე უფრო დამარცხდება, ვიდრე თვითონ. ასე რომ, აქ უფრო რთულ პოლიტიკურ სიტუაციასთან გვაქვს საქმე, ვიდრე შეჩვეულ შაბლონთან, რომ თუ მედია იხურება ხელისუფლების ბრალია. შეიძლება მედია საშუალება იხურება, პოლიტიკური მიზნით, ოღონდ ეს ხელისუფლების ინიციატივა არ იყოს.
- „ნაციონალური მოძრაობა" ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების ჩატარებას ითხოვს. თქვენი პოზიცია რომ დააფიქსიროთ ამ საკითხზე და ზოგადად, რამდენად სერიოზულად მიგაჩნიათ ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნების ჩატარება მაშინ, როდესაც არჩევნებამდე ერთი წელია დარჩენილი?
- რა თქმა, უნდა არასერიოზულია. ახლა რომ ხდებოდეს რაიმე ისეთი პროცესი, რომლის სიმწვავეც ითხოვდეს ხელისუფლების ბლოკირებას, კიდევ შეიძლება მეტ-ნაკლები ყურადღებით დააკვირდე ამ წინადადებას. მაგრამ, ფაქტია, რომ არაფერი ხდება. „ქართულ ოცნებას" ისიც არ ეტყობა, რომ არჩევნები მოდის. ისევ და ისევ „ნაციონალურ მოძრაობას" აწყობს ეს ყველაფერი. ეჭვი ჩნდება, რომ „ნაციონალური მოძრაობა" ამ სვლებით ამზადებს საარჩევნო კამპანიას. ფაქტია, რომ რაღაც ხნის მანძილზე მედიაში ტრიალებს, რომ აი, „ნაციონალური მოძრაობა" აყენებს საკითხს. რეალურად საკითხს აღარ აქვს მნიშვნელობა, „ნაციონალურ მოძრაობაზე" ხომ არის საუბარი. დასანანია, რომ ანალოგიური სვლები არათუ ხელისუფლების მხრიდან, სხვა პარტიების მხრიდანაც არ ჩანს.
- ჰააგაში 2008 წლის აგვისტოს ომის გამოძიებით დაინტერესდნენ. თქვენი აზრით, რამდენად დროულია ეს გადაწყვეტილება?
- ველოდი, რომ გამოძიება უფრო ადრე დაიწყებოდა. გახსოვთ ალბათ, მედიაშიც ამოტივტივდა ჭორები, რომ არჩევნების მოახლოებასთან ერთად დაიწყება, ამა თუ იმ მიმართულებით გამოძიებები და ა.შ. ფაქტია, რომ არაფერი დაწყებულა. ჩემთვის ის პასიურობა, რომ ჯერჯერობით გამოძიება არ დაწყებულა და არ იწყება გაუგებარია.
- სირიაში მიმდინარე პროცესებს როგორ შეაფასებთ და რა გავლენა შეიძლება იქონიოს აღნიშნულმა პროცესებმა საქართველოზე?
- ძალიან საყურადღებო გახდა სირიის პროცესი. უნიკალური სვლები გააკეთა პუტინმა და ეს ჩვენც გვეხება. რაც პუტინმა სირიაში ჩაიდინა, ამით მან ყველას დაანახა, რომ საკმაოდ სერიოზული საბრძოლო პროცესების გაშლის უნარი აქვს. ეს ისეთივე დემონსტრაცია იყო, როგორც ამერიკამ ჩამოყარა ატომური ბომბები ჰიროსიმასა და ნაგასაკიში, რომ საბჭოთა კავშირისთვის ენახებინა რაღაც. აბსოლუტურად დაბნეული აღმოჩნდა ამერიკა ამ შემთხვევაში. ეს კი ეგრევე აისახა ევროპაზე. დღეს უკვე განაცხადა საფრანგეთმა, რომ კვლავ შესაძლოა მიჰყიდოს რუსეთს „მისტრალის" ტიპის გემები. ანუ მან უკვე შეცვალა პოლიტიკა, რომელიც უკრაინის გამო ჰქონდა შემუშავებული. ეს ძალზედ დიდი წამახალისებელია რუსეთისთვის. მან თუ ევროპის გული მოიგო ამ ნაბიჯებით, ფაქტობრივად, ევროპაზე კონტროლს დაიბრუნებს იმ დიდი პოლიტიკური მარცხის მერე, რაც უკრაინის შედეგად განიცადა. ეს ჩვენს ბედ-იღბალზე ძალიან მძიმედ შეიძლება აისახოს. ევროპის მეტმა ორიენტაციამ რუსეთზე, ვიდრე ამერიკაზე, შესაძლოა, დაღი დაასვას ჩვენს ურთიერთობას ევროკავშირთან და NATO-სთან.
დარწმუნებული ვარ, რომ პროცესების ასე შემობრუნება დიდხანს არ გასტანს, რადგან ამერიკის სტრატეგია უკეთესად გათვლილი მეჩვენება. რუსეთის გრძელვადიან ომში ჩაბმა მას მიიყვანს გაკოტრებამდე. ბრძოლის ყოველი დღე ძალიან ძვირი ღირს.
ფაქტია, რომ მიდის პროცესები, რომლებიც რუსეთთან დაპირისპირებული, ევროპაზე ორიენტირებული, ამერიკაზე ორიენტირებული ქვეყნების ბედ-იღბალზე იმოქმედებს.
